Bezpieczeństwo w magazynie – na co zwrócić uwagę

Pomimo coraz wyższego poziomu automatyzacji, zaawansowanych technologii oraz stale udoskonalanych procedur, praca w magazynie nadal wiąże się z dużym ryzykiem. Świadczą o tym m.in. dane GUS według których w 2023 roku liczba wypadków w sektorze transportu i gospodarki magazynowej wzrosła w stosunku do roku poprzedniego o ponad 9,6%. Również Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy wskazuje, że nawet 25% wypadków w sektorze przemysłowym ma miejsce właśnie w magazynach.

Wysokie wskaźniki wypadkowości wynikają głównie  z tego, że zatrudnienie w magazynie wiąże się z licznymi zagrożeniami, jak obsługa maszyn i urządzeń, transport wewnętrzny, przenoszenie ładunków, czy praca na wysokości. Rosnące wymagania wobec wydajności operacji logistycznych oraz dążenie do przyśpieszenia procesów sprawia, że na znaczeniu zyskują działania zmierzające do zapewnienia odpowiedniego poziomu ochrony pracowników.

W naszym artykule omówimy kilka najważniejszych aspektów bezpieczeństwa w magazynie, które pomogą ograniczyć ryzyko wypadków. W sposób szczególny zwrócimy uwagę na dobre praktyki w zakresie doboru i eksploatacji regałów magazynowych.

Bezpieczeństwo i higiena pracy – przegląd najważniejszych przepisów

W Polsce zagadnienie bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP) jest regulowane w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 roku Kodeks Pracy (tj. Dz. U. 2024 poz. 1222). W art. 207-209³ KP określono najważniejsze zasady związane z bezpieczeństwem i higieną pracy (BHP), które mają zastosowanie również w magazynach. Przepisy Kodeksu uzupełnione są w licznych aktach wykonawczych - rozporządzeniach, do których należą m.in.:

• Rozporządzenie Ministra i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy ( tj. Dz. U. 2003 nr 169, poz. 1650);
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (tj. Dz. U. 2018, poz. 1139).

Przestrzeganie przepisów BHP to warunek bezpiecznej i dobrze zorganizowanej pracy w magazynie. Warto jednak pamiętać, że obowiązujące regulacje są szerokie i obejmują nie tylko akty dotyczące BHP, ale także przepisy prawa budowlanego, ochrony przeciwpożarowej, a nawet ruchu drogowego. W niektórych sytuacjach bezpośrednie zastosowanie znajduje również prawo Unii Europejskiej.

Poza powszechnie obowiązującymi aktami prawnymi, w procesie organizacji bezpiecznej pracy w magazynie duże znaczenie odgrywają także  szczegółowe normy. Wśród nich, jako przykład warto wskazać m.in. PN-EN 15635:2009 dotyczącą użytkowania regałów magazynowych.

W konsekwencji przystępując do budowy lub adaptacji magazynu, a także organizowania pracy w nim, przedsiębiorca powinien dobrze rozpoznać ciążące na nim obowiązki.

Jakie obszary mogą stanowić zagrożenie dla bezpiecznej pracy w magazynie?

Magazyn to miejsce, które jest obciążone wieloma potencjalnymi zagrożeniami, dlatego tak ważne jest by odpowiednio wcześnie identyfikować i eliminować poszczególne czynniki ryzyka. Jakie aspekty wpływają na bezpieczeństwo pracy w magazynie?

1. Organizacja przestrzeni i ruchu

Nieodpowiednie rozplanowanie przestrzeni prowadzi do wielu wypadków, które mogą skończyć się zarówno uszkodzeniem mienia, jak i zdrowia. Aby temu zapobiec, należy regularnie przeprowadzać audyty ścieżek transportowych, stosować odpowiednie oznakowanie (zgodne z PN-EN ISO 7010) oraz zorganizować systemy zarządzania ruchem. Istotne jest także wyznaczenie specjalnych miejsc, do przechowywania materiałów niebezpiecznych.

Należy też pamiętać o tym, by wszystkie urządzenia, jak wózki widłowe, rampy czy regały, były w pełni sprawne. Powinny być regularnie konserwowane i poddawane wymaganym przeglądom technicznym.

Szczególną uwagę należy zwrócić na regały – ich jakość, parametry i maksymalne obciążenie. Warto pamiętać o tym, by były dobrane odpowiednio do przechowywanego asortymentu. Niezwykle istotna jest również ich trwałość, co w bezpośredni sposób wpływa na bezpieczeństwo.

2. Ergonomia pracy

W tym zakresie należy pamiętać, że ciężar przenoszonych ładunków powinien być dostosowany do możliwości fizycznych pracowników. Ten aspekt reguluje m.in. wspomniane już Rozporządzenie w sprawie BHP przy ręcznych pracach transportowych. Ważnym standardem w tym zakresie jest również norma PN-EN 1005.

Z ergonomią pracy wiąże się także aspekt zapewnienia pracownikom magazynu dostępu do narzędzi wspomagających pracę, jak np. wózki widłowe lub ręczne wózki paletowe. Ważne jest także ergonomiczne rozplanowanie magazynu, a także dobór jego wyposażenia, szczególnie regałów.

3. Zagrożenia pożarowe i elektryczne

Ryzyko pożarów i usterek elektrycznych wymaga szczególnej uwagi. Magazyn musi spełniać wymogi przeciwpożarowe, być wyposażony w instalacje gaśnicze i przechodzić regularne przeglądy. Kluczowe jest wydzielenie stref dla materiałów łatwopalnych.

Zagadnienie to reguluje też szereg przepisów, w tym Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. 2010 nr 109, poz. 719).

4. Substancje niebezpieczne i wyposażenie magazynu

Substancje chemiczne należy przechowywać zgodnie z ich kartą charakterystyki i przepisami Rozporządzenia nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH). W kontekście powyższego aspektu ważna staje również się odpowiednia wentylacja – a w magazynach żywności deratyzacja.

Regały a bezpieczeństwo – kluczowa rola infrastruktury

Regały są podstawowym elementem infrastruktury każdego magazynu. Dlatego też warto przybliżyć kilka dobrych praktyk związanych z ich eksploatacją, dzięki którym praca może stać się bezpieczniejsza.

Jednym z kluczowych czynników wpływających na bezpieczne użytkowanie regałów jest ich odpowiednie zaprojektowanie i wykonanie. Konstrukcje te muszą być zgodne z obowiązującymi normami technicznymi oraz dostosowane do przewidywanych obciążeń. W tym zakresie ważne staje się doświadczenie producenta, a także technologia i materiały z których korzysta. Podczas wyboru należy zwracać uwagę na dotychczasowe realizacje, a także to, czy dany wytwórca wykorzystuje odpowiedniej jakości stal, a jego projekty spełniają standardy narzucone przez polskie i europejskie normy, jak np. PN-EN 15512:2020.

Dla zapewnienia bezpieczeństwa pracy, kluczowe znaczenie ma właściwy dobór regałów do rodzaju przechowywanego asortymentu, ich odpowiednie rozmieszczenie oraz prawidłowy montaż. Zadania w tym zakresie, warto powierzyć wykwalifikowanym specjalistom z doświadczeniem w tego typu zadaniach. Nieprawidłowe ustawienie lub zamocowanie regałów może skutkować ich przewróceniem lub zawaleniem.

Następnym aspektem jest prawidłowe użytkowanie regałów magazynowych. Pracownicy w celu bezpiecznej eksploatacji muszą przestrzegać kilku ważnych reguł. Pierwszą z nich jest nieprzekraczanie dopuszczalnych obciążeń i użytkowanie regałów zgodnie z ich przeznaczeniem. Warto bowiem pamiętać, że różne towary mogą być składowane w odmienny sposób. Przykładowo asortyment dłużycowy powinien być umieszczany na regałach wspornikowych, natomiast towary w kartonach mogą być przechowywane na dostosowanych do ich wagi regałach półkowych. Niezastosowanie się do tych zaleceń stanowi poważne zagrożenie zarówno dla składowanych ładunków, jak i dla pracowników.

Osoby obsługujące ruch magazynowy muszą również pamiętać o odpowiednim, równomiernym rozmieszczeniu towarów co ma znaczenie dla wytrzymałości i stabilności konstrukcji. Ponadto magazynierzy powinni unikać składowania przedmiotów na wysokościach bez odpowiednich zabezpieczeń. 

Ostatnim z czynników jest regularna konserwacja. Regały magazynowe muszą być systematycznie sprawdzane pod kątem stabilności, uszkodzeń mechanicznych, czy też zużycia elementów. Kontrole powinny obejmować w szczególności:

• inspekcję wizualną pod katem odkształceń, korozji i pęknięć;
• weryfikację mocowań i łączeń;
• sprawdzenie obciążenia w stosunku do dopuszczalnych, deklarowanych przez producenta parametrów.

Odpowiednio wykonywany serwis pozwoli uniknąć wielu awarii, które mogą prowadzić zarówno do strat materialnych, jak też stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia pracowników.

Podsumowując należy stwierdzić, że bezpieczna praca w magazynie jest determinowana wieloma, wzajemnie się uzupełniającymi czynnikami. Punktem wyjścia do organizacji procesów gospodarki magazynowej powinno być przestrzeganie przepisów prawa, a także norm i standardów właściwych dla tego rodzaju działalności. Ważne jest również zdroworozsądkowe podejście do organizacji pracy, planowanie, regularne szkolenia kadry, przeglądy i konserwacja regałów magazynowych, a także współpraca ze sprawdzonymi dostawcami i producentami wyposażania. Odpowiedzialne podejście do tej kwestii pozwoli na komfortową, wydajną i przede wszystkim bezpieczną pracę w magazynie.